Najcenniejsze rodzaje szkła w antykwariatach – czego warto szukać?
Gdzieś na granicy pomiędzy ciekawym bibelotem, a dziełem sztuki użytkowej, znajdują się wyroby ze szkła. Wazony, kielichy, amfory czy cukiernice, będące w wieku uprawniającym nadanie im miana antyku, wracają do łask i zyskują uznanie we współczesnych aranżacjach wnętrz. Z jednej strony to pokłosie mody na rzeczy vintage i retro akcesoria, a z drugiej powrót do przeszłości oraz wspomnień tego, co stało ukryte w babcinej szafie lub w peerelowskiej meblościance.
Gdzie można znaleźć najpiękniejsze kruche antyki, szkło kolorowe i kryształy? Jak nie dać się naciąć na pozorną okazję i nie kupić bezwartościowej repliki? Zapraszamy po garść cennych porad dla początkujących kolekcjonerów oraz praktycznych uwag od doświadczonych antykwariuszy.
Historia i znaczenie antycznego szkła
Jak przy wielu innych wiekopomnych odkryciach, tak też wynalezienie szkła miało w sobie mnóstwo przypadkowości. W historii mineralogii podaje się, że wytopili je w ognisku Fenicjanie przy transporcie kamienia, natomiast pierwsze ślady wskazujące na wykorzystywanie szkła pochodzą sprzed ponad 3500 lat. Oczywiście początkowo szkło było matowe, kruche i nieprzejrzyste – trudno więc o powszechną dostępność antyków datowanych na kilkaset lat. Ale koneserzy zgłębiający historię otaczającą szkło artystyczne z pewnością dostają gęsiej skórki słysząc jedno słowo – Murano. To z tym archipelagiem malutkich wysp, leżących niedaleko Wenecji, wiąże się prawdziwe mistrzostwo w dziedzinie wytwarzania szkła.
Już w XIV wieku szkło z Murano było towarem ekskluzywnym i pożądanym w całej Europie, a rzemieślnicy pilnie strzegli tajemnic produkcji, pozwalających uzyskać czyste, trwałe i przejrzyste wyroby, również z domieszką kolorów. Do dzisiejszych czasów każdy produkt sygnowany tą nazwą jest świętym Graalem osób polujących na najcenniejsze okazy zabytkowego szkła. Ale jak wiadomo – każdy ma swój gust oraz cele poszukiwań, a świat antyków ze szkła pełen jest niespodzianek.
Najbardziej poszukiwane style szkła antycznego
Wyróżniającą cechą zabytkowego rękodzieła jest jego wyjątkowość. W świecie produktów wytwarzanych masowo i produkcji liczonej w milionach sztuk, każdy egzemplarz stworzony przed erą komputeryzacji oraz automatyzacji ma swój niepowtarzalny urok. Mimo dostępności perfekcyjnie wykonanych, projektowanych w programach graficznych szklanych naczyń, wcale nie słabnie trend na stare szkło. Antyki i rękodzielnictwo mają się dobrze, a najrzadsze okazy będą już tylko drożeć.
Niektórzy twierdzą, że ostatnim tchnieniem sztuki tworzonej w świecie nie znającym pojęcia komputer i przez ludzi nie wyobrażających sobie projektowania za pomocą maszyn, była epoka art déco. Z jednej strony stanowiła ukłon w kierunku dawnych, klasycznych stylów, a z drugiej wybiegała w przyszłość, szukając środków wyrazu i uznania dla nadciągającego świata produkcji taśmowej.
Można sprzeczać się z tą tezą, ale trudno kontestować unikalne piękno rzeczy codziennego użytku powstających w okresie między dwiema wojnami światowymi. Pojawiające się w ofercie antykwariatów szkło artystyczne użytkowe art déco, od małych cukiernic do eleganckich żardinier, znika bardzo szybko, kupowane przez entuzjastów perfekcji wykonania. Do najbardziej poszukiwanych należą wyroby hut szkła Mosera, a także Niemen – Stolle, Józefina ze Szklarskiej Poręby czy Hortensja z Piotrkowa Trybunalskiego.
Szkło kryształowe: cechy wyróżniające najcenniejsze egzemplarze
Rodzajów szkła możemy wyróżnić kilka, więc stwierdzenie „szkło to szkło” jest krzywdzącym uproszczeniem. Zwykła szklanka ze szkła sodowego raczej nie zyska na wartości, chyba, że należała do wyjątkowej osobistości. O wiele szlachetniejsze jest szkło kryształowe, ze względu na zawartość ołowiu nazywane czasem szkłem ołowiowym. Prawdziwy kryształ charakteryzuje się niepodrabialnym blaskiem i przejrzystością, które są trudne do podrobienia. Jest również znacznie bardziej wytrzymałe oraz daje się obrabiać na wiele sposobów, więc było świetnym materiałem do tworzenia małych arcydzieł.
Przez wielbicieli antyków poszukiwane są różne rodzaje szkła kryształowego – przezroczyste, przydymione, barwione, o cienkich bądź grubszych ściankach. Oczywiście dotyczy to wyrobów wykonanych z prawdziwego szkła kryształowego, a nie imitacji. Rozróżnienie bywa problematyczne dla laików, natomiast antykwariusze znający się na rzeczy potrafią szybko ocenić, czy dany wazon, patera lub kieliszki są wykonane z kryształu, czy tylko stylizowane „a’la crystal”. Czy to duża różnica? Mniej więcej taka, jak między cyrkoniami a brylantem. Dlatego też poszukując autentyków warto zdać się na porady specjalistów.
Szkło kolekcjonerskie – najbardziej pożądane przedmioty w antykwariatach
Osoby poszukujące czegoś przystępnego cenowo, a przy tym również wyrafinowanego stylistycznie, kierują swoją uwagę na bidermajerowskie szkło. Antyki z tego okresu, potocznie zwane jednym mianem Biedermaier, są eklektyczne i zaskakujące, gdyż nie mają ściśle sprecyzowanego stylu. Wyrastający gdzieś pomiędzy neoklasycyzmem a romantyzmem, stawiający na solidność materiałową, praktyczność i pozbawiony pompatycznego zdobnictwa stał się nurtem skierowanym głównie do klasy mieszczan. Współcześnie są to poszukiwane i cenione relikty dawnej sztuki użytkowej, a wspaniałe kielichy czy karafki zyskują znacząco na wartości.
Oczywiście nie można pomijać pełnej sprzeczności epoki PRL, gdy fabryki produkowały wszystko – od siermiężnej tandety, aż po cacuszka godne eksponowania w najbardziej luksusowych wnętrzach. Swoich zwolenników ma zwłaszcza szkło barwione w masie, nawet jeśli nie jest sygnowane charakterystyczną nalepką „pierwsza jakość”.
Jak rozpoznać autentyczne szkło antyczne?
Pierwsza sprawa to doznanie empiryczne, a więc proste badanie fizyczne, obejmuje szczegółową ocenę wagi, kształtu i faktury szkła. Stukając delikatnie w krawędź kryształowego naczynia, można usłyszeć czysty i długi dźwięk, natomiast zwykłe sodowe szkło wyda stłumiony i krótko trwający odgłos. Kolejnym krokiem jest sprawdzenie masy, jako że kryształ jest zazwyczaj cięższy od szkła.
W badaniach autentyczności można też wykorzystać zjawiska fizyczne – przykładając szkło do źródła światła nie sposób nie zauważyć, jak prawdziwy kryształ załamuje i rozprasza promienie, tworząc efektowny blask. Jeśli chodzi o cenne szkło kolorowe z PRL, to zazwyczaj charakteryzuje się specyficznym, intensywnym połyskiem, trudnym do podrobienia przez obecnie wytwarzane produkty. Pozostaje jeszcze wiedza tajemna, czyli znajomość znaków i sygnatur producentów, absolutnie nieoceniona w identyfikacji autentyczności oraz wieloletnie doświadczenie znawców tematu. W ten sposób klient udający się do antykwariatu ma gwarancję zakupu prawdziwie wartościowego przedmiotu, a nie przeszacowanej cenowo podróbki.
- Views241507
- Likes0
